Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

RELIGIOZNAWSTWO - Święte księgi


ŚWIĘTE KSIĘGI, część literatury religijnej związanej z instytucjonalnym życiem religijnym, zawierająca zapis doktryny lub opis rytuałów (np. mszał); w węższym znaczeniu (pisma święte) — literatura uznana przez daną tradycję religijną za obdarzony duchową mocą autorytet ze względu na jej treść i pochodzenie: objawienie przez Boga, bogów, mityczną lub świętą postać założyciela, proroka.

K.ś. uważa się bądź za bezpośredni przekaz sił sakralnych (np. Wedy), bądź dzieło spisane pod ich natchnieniem (Koran ma stanowić kopię odwiecznego Koranu). K.ś. rozwinęły się w religiach społeczności mających możliwość spisania świętych przekazów; w społecznościach trad. ich funkcję pełnią mity, obdarzone statusem niezmienności. Z reguły k.ś. przed spisaniem funkcjonowały dłużej lub krócej w formie ustnej, a proces ich układania (tworzenie kanonu) był również rozciągnięty w czasie.
 
Wedy od ok. XV w. p.n.e. były przekazywane pamięciowo przez ind. kapłanów; choć ok. III–V w. n.e. zostały spisane, to nadal ich tekst przekazywano ustnie. Stąd określa się je jako śruti [‘to, co zasłyszane’]. Spisanie k.ś. bywało czasami wymuszone, np. Awesta i mandejska Ginza zostały dopracowane po podboju arabskim, gdyż muzułm. prawo zwalniało wyznawców tzw. religii Ksiąg od przymusowej islamizacji. K.ś. zawierają bardzo różnorodną treść: mity kosmogoniczne, zasady rytualne, hymny pochwalne, zasady etyczne, historie plemienne czy nar., nawet tablice astr. (kodeksy Majów); ważną część k.ś. stanowią przewodniki w podróży w zaświaty (tybet. Bar-do-t’os-grol, lewa Ginza, egipskie: Teksty piramid, Teksty sarkofagów i Księga umarłych).
 
Ze względu na boskie pochodzenie, świętość ksiąg zawiera się zarówno w przekazywanej treści, jak i w formie. Zapis znakowy kieruje uwagę ku zasadom magicznej wartości samego tekstu, niezależnej od jego treści i sensu. Do zapisu Awesty wynaleziono specjalnie święty alfabet awestyjski. Z kolei litery alfabetu hebrajskiego reprezentują cały kosmos, ich zestawienia wypowiedziane przez Boga wyczerpują wszystko, co zostało w świecie stworzone. Podobnie heksagramy Księgi przemian (Yijingu), stanowiąc całość powiązań Nieba i Ziemi (6 linii ciągłych i przerywanych), odzwierciedlają wszystko, co może zdarzyć się w świecie. Stąd wykorzystanie k.ś. do wróżenia (np. przez otwieranie na chybił trafił Biblii, Ksiąg sybilińskich itp.) lub do celów leczniczych (np. picie atramentu, którym spisano surę Koranu czy egipskie zaklęcia). Z zasady odpowiedniości tekstu i rzeczywistości wynikał fakt, że teksty k.ś. nie mogły być zmieniane ani uzupełniane. Wszystkie kopie sikhijskiej Guru Granth Sahib muszą być identyczne z oryginałem, liczącym 1430 stron. Pierwotny, wzorcowy egzemplarz staje się obiektem kultu, jak Guru Granth Sahib w Amritsarze, czy 3 pierwsze kopie Księgi Mormona w gł. świątyni mormonów w Salt Lake City. Pierwotny tekst Awesty był, zgodnie z legendą, spisany złotymi literami na 12 tys. wołowych skór i miał zostać zniszczony po podboju Aleksandra III Wielkiego. Ponieważ zapis zachowuje pierwotną postać języka (sanskr., awestyjski, klas. hebrajski i arabski), k.ś. stają się stopniowo coraz mniej zrozumiałe i niezbędne stają się komentarze i wyjaśnienia. Kształtuje się więc specjalna klasa uczonych kapłanów, których zadaniem jest interpretowanie tekstów i pielęgnowanie sztuki interpretacji (hermeneutyka, egzegeza, gemmatria itd.).
 
K.ś. zaczynają obrastać w interpretacje, które niekiedy same przyjmują postać świętych ksiąg. I tak sanhity Wed potrzebowały opisów w postaci brahmanów, a potem aranjak oraz mistycznego rozwinięcia w postaci upaniszad. Po uznaniu tego zbioru za k.ś. — śruti, pojawiły się kolejne rozwinięcia mitol.: purany, oraz poematy heroiczne: Ramajana i Mahabharata, którym nadano status pomniejszych k.ś. (smryti ‘to, co zapamiętane’). Awesta wymagała pahlawijskiego komentarza określonego jako Zend.
 
Środowiska rabiniczne po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej doprowadziły do powstania IV–VI w. n.e. 2 redakcji Talmudu: zbioru interpretacji przepisów rytualnych i tekstów bibl., zaś opowieści bibl. obrosły w midrasze. Księga przemian składa się w większej części z poszczególnych hist. komentarzy pierwotnych, niezrozumiałych już interpretacji heksagramów. Z kolei pragnienie uzupełnienia k.ś. o nieobecne w nich tematy, będące przedmiotem szczególnego zainteresowania społeczności wiernych doprowadziło do tworzenia niekanonicznych stylizacji k.ś. (apokryfów), które czasami awansowały do rangi k.ś. (np. Księga Mormona).
 
Nieraz fenomenowi k.ś. towarzyszy zakaz ich lektury i analizy przez osoby niepowołane, jak też zakaz tłumaczenia na współcz. języki. Ponieważ jednak k.ś. odgrywają dużą rolę zwł. w religiach uniwersalistycznych, obejmujących społeczności różnojęzyczne, problemem podstawowym staje się ich przekład, który rozbija jedność tekstu (świętego języka) i znaczenia. Jednym z gł. żądań reformacji było udostępnienie tekstu Pisma Świętego wszystkim wiernym, gdyż uważano, że jego lektura jest skutecznym środkiem nawiązania kontaktu z Bogiem. Zakaz tłumaczenia Koranu został w obrębie islamu zakwestionowany i złamany dopiero w XX w. przez bractwo muzułm. ahmadiję. Nie tylko same k.ś., lecz także ich przekłady bywają uznawane za natchnione przez Boga, np. Septuaginta czy tłumaczenie Biblii na łacinę (Wulgata) przez św. Hieronima ze Strydonu, uznane na Zachodzie za kanoniczne. Z pocz. religioznawstwa porównawczego jako nowej dyscypliny nauk. wiąże się monumentalne dzieło translatorskie korpusu k.ś. religii Wschodu na język ang., zapoczątkowane przez M. Müllera, redaktor 49-tomowej serii «Sacred Books of the East».
 
G. VAN DER LEEUW Fenomenologia religii, Warszawa 1978;
F. COMTE Najsłynniejsze księgi świata, Łódź 1994;
G. HARRINGTON Klucz do Biblii, Warszawa 1997.
 
PWN - ANDRZEJ SZYJEWSKI
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4008932

Data utworzenia: 14/01/2008 @ 08:34
Ostatnie zmiany: 12/04/2012 @ 06:59
Kategoria : RELIGIOZNAWSTWO
Strona czytana 21182 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko


islam-wnuk.jpg
judyta-postac-b-granic.jpg
zarys-h-sz.jpg
egipt-i-biblia-p-montet.jpeg
anatomia hybrydy.jpg
kartezjusz-roz.jpg
NAPISY--1994.jpg
ap06.jpg
baschwitz-czarownice_dzieje.jpg
konstytucja-laidler.jpg
leksykon-re.jpg
historia-kosciola-2-600-1500.jpeg
mitoznawstwo-porownawcze.jpg
Leeuw-fenomonologia.png
ilustrowany-slownik-terminow-lit.jpg
100-punk-zap.jpg
szrejter-mitologia.bmp
monarsze-sekrety-jankowski.jpeg
Zycie-Buddy_1927.jpg
Collectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpg
Historia bez cenzury - Hartwig.jpeg
babilonskie-zaklecia.jpg
od-abrahama-do-ch.jpg
nieznane-arch-mis.jpg
drioton-egipt-faraonow-2.jpg
burszta-asteriks.png
megalomania-narodowa-by.png
mit-azteko1.jpg
eisenberg.jpg
chrzescjianstwo-rusi-k.jpg
hyperborea-religia-grekow-gebura.jpg
IDEA-XIX-2007.png
mysli-sw-jana-chr.png
Rodzima wiara ukrainska - Lozko.jpg
ewolucja-boga.jpg
religierzymu.jpg
historia-mali-tymowski.jpeg
hinduizm_-k.jpg
niemcy500.jpg
klengel-his-sy.jpg
upaniszady-ut.jpg
margul-mity-z-pieciu.png
historia-pow-sredniowiecza-zientara.jpeg
erman-mity-s.jpg
historia-irlandii.jpg
u-schylku-starozytnosci-2014-a.jpg
bronk-podstawy-nauk-o-religii.jpg
dynastia-piastow-ba.jpg
markus-chrzesc.jpg
polska-X-XI.jpg
saggs.jpg
sachs_muzyka-wswieciestar.jpg
grabski-mieszko.jpg
his-b-w.jpg
polskie-n.jpg
Tako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpeg
amsterd-abc.jpg
1908-o-wolnosci.png
Jasienica-slowianski rodowod-1961.jpg
historya-pow-h-3a.gif
studia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpg
estreicher-zarys.jpg
Malinowski-Wierzenia_pierwotne.jpg
etnologia-religii-szyjewski.jpg
40-piesni-r.png
polityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpg
kultura-smierci-1.jpg
COLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpg
zapomniane-n-strzelczyk.jpg
apokryfy-nowego-testamentu.jpg
zli-papieze-c.jpg
mieszko-I-strzelczyk-1992.jpg
polska_mieszka_i1.jpg
jero.jpg
101-tore-murphy.jpg
psychologia-religii-bernhard-grom.jpg
nowe-ateny.jpg
podstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNG
tajemnice-smim.jpg
his-p-k.jpg
meczenstwo_w_islamie.jpg
o-duszy.jpg
pod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpg
swieci-nie-swieci.jpg
chrystianizacja-europy-kosciol.jpg
de-mello.jpg
in-god-we-trust.png
STUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpg
Mieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpg
odrodzenie-2000-44.png
Historia Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpg
religia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpeg
etyka-prot-weber.jpg
delitsh-babilon-i.jpg
wzory-kultury-b.jpg
e-jastrzebowska.jpg
kissinger_dyplomacja.jpg
ramadan-i-kurban.png
Narody dawnej.jpg
milczenie-1-2012.jpg
tylak-bog.jpg
mity-skandynawskie-ma.jpg
psychoanaliza-i-religia.jpg
Saga-o-Nibelungach-Treumund.png
trevel-his-a.jpg
kaligula.jpg
rozmowy-z-diablem.jpg
mitologia-l-tur.jpg
Szyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpg
nor-davies-boze-igrzysko.jpg
Historia-sztuki-eu_Meyer.png
putek-1966-mroki-s.jpg
historia-wenecji_norwich.jpeg
his-euro.jpg
cyw-zyd.jpg
stern-zlote-mysli.png
wilson-krwawiacy.png
magia-i-religia.jpg
camus-eseje.jpg
znak-1994-2-465.jpeg
krewzkrwijezusa.jpg
czarn-mwxxw.jpg
ency-archeo-z-s.jpg
krotka-hi-islamu.png
pascal-mysli.jpg
czary-i-czarty-polskie-tuwim.jpg
Szalenstwo w rel-swiata.jpg
kompendium-nauki-sk.jpg
niwinski-mity-symbole.jpg
bugaj-hermetyzm.jpg
watykan-zd.jpg
prawo-wyznaniowe-2011.png
prawo-koscielne-kat.jpg
hall-heretycy.jpg
tocqueville.jpg
demony-r.jpeg
labuda-m.jpg
lengauer-religijnosc.jpg
zbikowski-legendy.jpg
od-mojzesza-do-mahometa-ke.jpg
bogowie-slowian-m.jpg
religie-sw.jpg
edda-lelewel-1828.jpg
bancroft-wspolczesni.png
fuld-krotka.jpg
swity-koszmar-haught.jpeg
100_filmow_Lis.jpg
graves-mity-gr.jpg
wiek-propagandy.jpg
przeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpg
ogarek-czoj.jpg
pilarczyk-literatura-zydowska.jpg
butterwick.jpg
haidit-prawy-umysl.jpg
heinemann-eunuchy.png
jerzy-adamski-historia-l-f.jpg
bravo.jpg
girard-koziol.jpg
klucz-niebieski-k.jpg
malinowski-zsdzikich.jpg
MACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpg
listy-prof.jpg
wewior-wstepujac-w.jpg
pliniusz-h-n.jpeg
przeglad-religioznawczy.png
rozmyslania-marek-a 1913.jpg
Chiny-nowe.jpg
dogon-ya-gali.jpg
pales.jpg
d-bog-urojony.jpg

Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8779287 odwiedzający

 347 odwiedzających online