"Święto dzbana” (sansk.
kumbha – dzban,
mela – jarmark), jedno z najważniejszych świąt hinduistycznych, odbywających się co dwanaście lat i co trzy lata w różnych miastach Indii – w tym roku w Allahabad. Tegoroczne rozpoczyna się, według kalendarza gregoriańskiego 27 stycznia, w najbliższą niedzielę i trwa aż do 10 marca (datę początku wyznacza położenie Jowisza, Słońca i Księżyca). Święto jest organizowane w 12-letnim cyklu, w miastach: Allahabad (stan Uttar Pradeś), Hardwar (Uttarańćal), Udźdźajan (Madhja Pradeś) i Nasik (Maharasztra).
Najświętszy z nich jest Allahabad, zwany też Prajag („miejsce ofiary”). Tutejszą Kumbha Mela nazywa się Maha Kumbha Mela, czyli „wielka” (sansk. maha) i jest ona największym zgromadzeniem religijnym na świecie (nawet 70 mln wiernych) – najbliższa odbędzie się w 2015 roku. W tym mieście krzyżują się rzeki Ganges i Jamuna oraz, jak wierzą Hindusi, Sarawati, trzecia, mityczna rzeka podziemna. Nazwą Sangam określa się miejsce połączenia tych trzech rzek.
Święty Ganges i święto
Jak wierzą hindusi, jest to bogini Ganga, spływająca wiecznie z góry Meru, siedziby bogów, przez splątane włosy Śiwy. Na każdym odcinku rzeki jej wody są czczone. Pielgrzymi przybywają do jednego z czterech miast, gdzie właśnie odbywa się
Kumbha Mela, aby zażyć kąpieli w rzece, która daje im oczyszczenie ich
karmana dawnych wcieleń i obecnego życia oraz przygotowanie się na śmierć i odrodzenie w kolejnym wcieleniu. Najlepsze miejsca na brzegu są zajęte przez sadhu, świętych mężów. W czasie przerw między kąpielami, pielgrzymi wędrują po okolicy w nadziei na spotkanie
sadhu. Punktem kulminacyjnym święta jest przybycie na brzeg rzeki przywódców duchowych na słoniach i rydwanach przy asyście zwolenników uzbrojonych w tradycyjny oręż. W czasie oczyszczania ciała i duszy pielgrzymi pozbywają się wszelkiego wstydu, nawet kobiety, i kąpią się nago. Po kąpieli zmieniają ubrania na suche. Mokre natomiast wiesza się do schnięcia, co tworzy wspaniałą feerię barw. W czasie całego święta odbywa się kilka rytualnych kąpieli.
Historia
Pierwsze udokumentowane wzmianki o Kumbha Mela sięgają VII wieku n.e., kiedy to chiński podróżnik Huan-Tsang odwiedził Indie. Zanotował, że około pół miliona osób przybyło do Prajag, w celu odbycia wspólnej kąpieli w Gangesie. Niektórzy twierdzą, że obecny kształt święta został mu nadany w wieku VIII, a przyczynił się do tego sławny wówczas przywódca religijny Sri Adi Shankaracharya. Chciał on zorganizować w czterech miastach Indii miejsca pielgrzymek. Dlatego też nakłonił najwyższych rangą hinduskich duchownych, aby co trzy lata spotykali się w jednym z tych miast. Początkowo celem spotkań miała być wymiana poglądów na tematy wiary, dyskusje i rozmowy dotyczące reform religijnych. Dopiero z biegiem lat, Kumbha Mela stała się miejscem, do którego pielgrzymują dziesiątki milionów wyznawców hinduizmu w celu odbycia rytualnych kąpieli oczyszczających z grzechów.
Legenda
O genezie Kumbha Mela mówi legenda, znana ze starożytnych rękopisów sanskryckich. Pochodzenie święta ma związek z konfliktem bogów z demonami, po tym jak wspólnie odnaleźli w Mlecznym Oceanie Napój Nieśmiertelności – amrit. Bogowie chcieli skraść cały nektar, przez co wywiązała się między nimi walka i wielka pogoń, która trwała 12 dni. W tym czasie w czterech różnych miejscach spadły krople amritu, i to tu obecnie odbywają się obchody święta.
Agnieszka Skowron
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM