Prawosławie
Kościół prawosławny skupia około 9 % ogółu chrześcijan. Szczyci się swoją ścisłą wiernością zasadom Pisma Świętego i przywiązaniem do najstarszej tradycji.
Prawosławie jest potocznie używaną nazwą dla określenia
wschodnio-bizantyjskiego chrześcijaństwa, stanowi dosłowne, starosłowiańskie tłumaczenie greckiego terminu" orthodoxia" - prawowierność, używanego na określenie prawdziwej wiary. Nazwa ta oznacza również instytucję Kościoła o specyficznej strukturze i obrządku, to także produkt twórczości duchowej i materialnej tych krajów, w których się rozwijało i było przyswajane.
Kościół prawosławny kształtował się w trakcie długiego procesu historycznego. Jego ostateczny rozłam nastąpił w XIII stuleciu, choć jego stopniowa dezintegracja nastąpiła dużo wcześniej.
U jej podstaw leżała g
łęboka odrębność ducha greckiego i rzymskiego oraz spory polityczne. W 330 r., gdy cesarz Konstantyn założył nową stolicę nad Bosforem, zdecydowanie zmniejszyła się pozycja rzymskiego patriarchy, ponieważ do roli przywódcy Kościoła zaczął aspirować również biskup Konstantynopola.
Podbicie przez Arabów Egiptu, Syrii i Palestyny zahamowało działalność misyjną patriarchów aleksandryjskiego, antiocheńskiego i jerozolimskiego, wówczas patriarchat konstantynopolitański pozostał jedynym duchowym i kulturalnym ośrodkiem prawosławia na wschodzie.
Oprócz spraw politycznych i kulturalnych,
Rzym i Konstantynopol dzieliły również
spory doktrynalne. W 726 r. papieże rzymscy uznali kult ikon na wschodzie za bałwochwalstwo, Kościół wschodni nie zgadzał się z dodaniem przez Rzym słów "od syna" do wyznania wiary oraz używania jako komunii świętej chleba przaśnego.
Obydwa Kościoły zarzucały sobie nawzajem herezję. W połowie XI w. dwóch hierarchów Kościoła nawzajem ekskomunikowało się, co doprowadziło do ostatecznego zerwania jedności kościelnej.
Prawosławie przejęło dogmatykę Kościoła starożytnego, składającą się z ściśle ustalonych dogmatów.
Do źródeł jego doktryny należą poza Pismem Św. także wyznania wiary i wykłady wiary zwane Księgami Symbolicznymi. Nie uznaje ono dogmatów katolickich przyjętych po VII soborze, t.j. o pochodzeniu Ducha Św. pierwszeństwie Piotra wśród apostołów, prymacie papieża, czyśćcu, niepoklanym poczęciu i wniebowzięciu Marii Panny.
Kościół ten różni się od katolickiego również specyfiką sakramentów m.in. udzielaniem komunii pod dwoma postaciami chleba i wina, nie zgadza się z zachodnią formą odpustów i
nie nakłada kapłanom i diakonom obowiązku celibatu. Prawosławne świątynie pod względem architektonicznym nawiązują do starożytnego budownictwa sakralnego. Najbardziej rozpowszechnione są formy budynków, których rzut poziomy przypomina figury geometryczne o znaczeniu symbolicznym, specyfiką budynku cerkiewnego jest też wieża i kopuła.
Formy kultowe Kościoła prawosławnego czerpią z dorobku judaizmu i religii wschodnich starodawnego cesarstwa rzymskiego. Ważnym jego elementem są
ikony malowane według ściśle określonych norm. Mistyczny i symboliczny ceremoniał religijny wywiera duży wpływ na usposobienie i psychikę wierzących.
Liturgia odprawiana jest w języku narodowym. Językiem liturgicznym ludów słowiańskich stał się język
starocerkiewnosłowiański.
Prawosławie cechuje również silny kult maryjny. Święta obchodzone są według kalendarza juliańskiego. Nie ma zwyczaju używania instrumentów, w liturgii dopuszcza się jedynie śpiew.
Do wyznania prawosławnego należą głównie Grecy, Bułgarzy, Serbowie, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Rumuni, Gruzini i Albańczycy.
Zarys tematu do rozwinięcia