Nowe religie w Polsce
Świadkowie Jehowy
Wyznanie powstało w roku 1870 w USA. Założycielem jego był Charles Taze Russel, który, nie mogąc pogodzić się z powszechnie uznawanymi naukami Kościołów, zaczął wraz z niewielką grupą osób regularnie studiować Biblię. Studiowanie Biblii (połączone z odrzuceniem tradycji religijnych) do dziś stanowi podstawowy obowiązek religijny świadków Jehowy. 
Niedopuszczalna jest jednak dowolność interpretacyjna: Biblię objaśnia „mała trzódka" (obecnie żyjący „ostatek" ze 144 tysięcy specjalnie zasłużonych, którzy wejdą w skład rządu niebieskiego Jezusa Chrystusa) na użytek „owiec drugich" - wszystkich innych świadków Jehowy, mających cieszyć się życiem wiecznym w raju na Ziemi.
Ze skomplikowanych obliczeń biblijnych wynika bowiem, iż żyjemy w „dniach ostatnich" - paruzja dokonała się w 1914 roku, a straszliwości dziejące się obecnie na świecie potwierdzają trwającą apokalipsę i zwiastują rychłe rozegranie się bitwy Armagedon, w której Bóg usunie obecny system rzeczy.
Znaczy to mniej więcej tyle, że zgładzeni zostaną wszyscy, którzy nie są świadkami Jehowy, zmartwychwstaną zaś ci, którzy będą gotowi uznać zwierzchnictwo Boga Jehowy.
Kto zdecyduje się zostać świadkiem Jehowy, musi głosić wyżej wymienione prawdy od drzwi do drzwi (działalność prozelityczna to niezbędny warunek bycia wyznawcą), przestrzegać „wysokich mierników moralnych", trzymać się „z dala od świata", czyli tych, którzy nie są świadkami Jehowy, i od ich trybu życia oraz „powstrzymywać się od krwi" (spożywanej doustnie lub w formie transfuzji) i aktywnie uczestniczyć w religijnym życiu swego zboru54.
Według własnych danych z 1992 roku świadkowie Jehowy działali wówczas w 229 krajach, a ogólna liczba „głosicieli Królestwa" wynosiła blisko 4,5 miliona (6,4 miliona w roku 2003). Główna siedziba wyznania mieści się w Nowym Jorku.
W Polsce jest około 130 tysięcy świadków Jehowy. Stanowią więc oni trzecią co do liczebności religię w kraju - po katolicyzmie i prawosławiu
.
Religia raeliańska
Raelianie nazywają swoją religię naukową i ateistyczną, opiera się ona bowiem na racjonalizacji i demistyfikacji przekazu biblijnego. Naukowej eksplikacji prawd biblijnych podjął się francuski dziennikarz sportowy, Claude Vorilhon - prorok i założyciel wyznania. Przeżyciem założycielskim stało się dla Vorilhona spotkanie z przybyszami z kosmosu w dniu 13 grudnia 1973 roku.
Kosmici, Elohim, co tłumaczone jest jako „ci, co przybyli z nieba", objawili dziennikarzowi, że są stworzycielami ludzkości, która powstała w wyniku naukowego eksperymentu w laboratorium. Wygnanie z raju, czyli ziemskiej rezydencji stwórców, nastąpiło skutkiem obaw, iż ludzie - mając dostęp do wiedzy naukowej - mogliby okazać się niebezpieczni dla Elohim; podobną genezę miał zresztą opisany w Biblii potop. Kody genetyczne ludzi i innych stworzeń zostały jednak zabezpieczone w statku kosmicznym przez grupki życzliwych ludziom kosmitów, czyli biblijnego „węża", skłonnego dać ludziom prawo do poznania.
Podobny typ wyjaśnień stosowany jest także do innych wydarzeń biblijnych. Szczęśliwy rozwój ludzkości jest obecnie możliwy dzięki temu, iż na planecie Elohim zwyciężyła opcja przychylna ludziom, reprezentowana przez przewodniczącego rady nieśmiertelnych - Jahwe (warto dodać, że opozycji przewodniczy szatan). Ludzkość została pozostawiona samej sobie, lecz Elohim bacznie obserwują jej rozwój, czekając na moment, gdy osiągnie ona taki poziom etyczny i naukowy, który pozwoliłby im na przybycie i przekazanie ludziom swej ogromnej wiedzy; umożliwi ona naukową nieśmiertelność i życie w ziemskim raju.
Moment ten jest już bliski — niedługo wszak człowiek sam zostanie twórcą życia w laboratorium, jest więc w stanie pojąć historię kreacji. Dlatego też Elohim zlecili Vorilhonowi, który po spotkaniu z nimi przybrał imię Rael („światło Elohim"), przygotowywanie świata na ten wielki moment i zbieranie funduszy na ambasadę dla Elohim, która ma powstać na terytorium Jerozolimy.
Jakkolwiek raelianie proponują dość szczegółowy projekt społecznych reform, obowiązki religijne wyznawcy są dość proste i niekłopotliwe — ma czerpać z życia jak najwięcej przyjemności i kochać innych na zasadzie tolerancji oraz szacunku dla inności. Stąd też głównym rytuałem jest tu medytacja zmysłowa - praktyka czerpania radości z doznań cielesnych.
Raelian jest na świecie około 60 tysięcy; działają w wielu krajach (źródła raeliańskie podają przybliżoną liczbę dziewięćdziesięciu), najdynamiczniej we Francji, Japonii i Kanadzie. Główna siedziba ruchu znajduje się w Genewie, prorok zaś przebywa obecnie w Kanadzie.
W Polsce raelianizm ma kilkudziesięciu sympatyków, zdeklarowanych członków jest niewielu, pod wnioskiem o rejestrację podpisało się jedynie piętnaście osób. Mimo swej małej liczebności polski ruch raeliański jest jednak zjawiskiem dość dobrze znanym, głównie dzięki zainteresowaniu mediów i staraniom członków organizacji, by w owych mediach możliwie najczęściej się uobecniać. Dlatego też —jak sądzę — raelianizm pojawił się w świadomości społecznej, czego prawdopodobnie nie można powiedzieć na przykład o Światowym Uniwersytecie Duchowym Brahma Kumaris, choć ruch ten ma znacznie większą liczbę członków i sympatyków.
Ruch Zjednoczeniowy
Ruch Zjednoczeniowy został założony przez Koreańczyka Sun Myung Moona w roku 1954. Pierwotnie nazwa ruchu brzmiała „Ruch pod Wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego", używano też skróconej nazwy „Kościół Zjednoczeniowy".
W roku 1996 Moon zmienił nazwę swego wyznania na „Federacja Rodzin na rzecz Pokoju Światowego". Ze względu na rozmaitość organizacji, których działalność zainicjował prorok (fundacje, stowarzyszenia, federacje), wyznawcy sugerują - w wypadku używania krótszej nazwy — sformułowanie „Ruch Zjednoczeniowy" (termin „Kościół" byłby w tym wypadku zawężeniem).
Sun Myung Moon w wieku piętnastu lat otrzymał objawienie, w którym Bóg prosił go o pomoc w dopełnieniu misji odnowy ludzkości, która nie do końca powiodła się Chrystusowi. W teologii Ruchu Zjednoczeniowego grzech pierworodny miał charakter erotyczny. Adam i Ewa mieli ustanowić doskonałą rodzinę — cel stworzenia — lecz zakosztowali seksu przed osiągnięciem dojrzałości, co spowodowało ich upadek, uniemożliwiło idealną miłość, samodoskonalenie i doskonałe panowanie nad światem.
Misją Chrystusa było więc zmazanie grzechu pierworodnego przez ustanowienie idealnej rodziny — wzoru dla innych rodzin. Niestety, nie został uznany za proroka i nie zdążył się ożenić, odkupił więc ludzkość w jej wymiarze duchowym, lecz nie fizycznym.
Ponieważ Bóg poprzez całą historię próbował doprowadzić do odnowy ludzkości, powołał więc do jej sfinalizowania nowego Mesjasza - Sun Myung Moona. Mesjasz i jego żona utworzyli idealny związek małżeński, stając się tym samym Prawdziwymi Rodzicami ludzkości. Dzieło restytucji Moon kontynuuje, kojarząc kolejne małżeństwa - odbywa się to poprzez zbiorową ceremonię zaślubin dobranych wcześniej kandydatów. Ślub zgodny z wolą Boga i budowanie udanego stadła to podstawowe obowiązki religijne wyznawcy. Dzięki idealnym rodzinom Moon jest w stanie odkupić świat i doprowadzić do powstania Królestwa Bożego na Ziemi i w świecie duchowym.
Według obliczeń wyznawców ruch działa w około 190 krajach i ma parę milionów członków. Choć liczbę pobłogosławionych przez Moona par podaje się znacznie wyższą - kilkaset milionów - samo błogosławieństwo, udzielane w rozmaitych formach, nie oznacza jednak bycia aktywnym członkiem ruchu. Za światowe centrum ruchu uznać można Koreę Południową.
W Polsce Ruch Zjednoczeniowy ma kilkuset wyznawców (w tym dość dużo pobłogosławionych) i działa głównie poprzez dwie swoje organizacje: Akademickie Stowarzyszenie Urzeczywistniania Wartości Uniwersalnych (CARP) oraz Federację Kobiet na rzecz Pokoju Światowego.
Wiara Baha'i
Powstały w Persji bahaizm uznał się za kontynuację działającej na tych terenach sekty babitów. Ich przywódca, Bab, ogłosił swą misję w 1844 roku i zapowiedział przyjście większego od siebie proroka. Właściwy założyciel wiary Baha'i, Baha'u'llah, był zwolennikiem babizmu, a swoją misję kontynuowania dzieła Baba objawił w 1863 roku.
Za święte uznaje się dzieła pozostawione przez Baba i Baha'u'llaha, a także przez jego syna i następcę, 'Abdu'l-Bahę. Sukcesor po 'Abdu'I--Basze - jego wnuk, Shoghi Effendi - został ustanowiony Strażnikiem Wiary i uważany był za nieomylnego interpretatora myśli swych poprzedników. Od roku 1963 bahaitom przewodzi Powszechny Dom Sprawiedliwości z siedzibą w Hajfie.
Za główny cel religia Baha'i postawiła sobie doprowadzenie do światowego pokoju i jedności wszystkich ludzi; zdaniem wyznawców jest to niemożliwe bez religijnego przewodnictwa i kultury opartej na wartościach religijnych.
Bahaici nie poprzestają wszakże na krzewieniu religijnej kultury, piszą także liczne orędzia do władców i polityków. Zapowiadają rychłe nastanie tzw. Pokoju Mniejszego: zapanuje on wówczas, gdy agresor będzie miał przeciw sobie wszystkie państwa. Wraz z nastaniem prawdziwej jedności powstanie też nowa, wyższa cywilizacja (bahaici kładą też duży nacisk na konieczność równouprawnienia kobiet, wprowadzenia powszechnej edukacji i zniesienia drastycznych różnic majątkowych). Zasady, na których będzie oparta owa cywilizacja, bahaici wcielają w życie już dziś. Przykładem może tu być praktyka konsultacji przy zbiorowym podejmowaniu decyzji (bahaici przywiązują do niej wielką wagę).
Wyznawca Baha'i nie ma wielu obowiązków. Powinien rozpowszechniać bahaickie nauki, nie narzucając ich jednak nikomu i nikogo nie przekonując, odmawiać obowiązkowe modlitwy, studiować pisma proroków i przestrzegać postu. Musi także pracować, ponieważ pracę uważa się za formę modlitwy, a życie klasztorne jest zakazane.
Światowa społeczność bahaitów liczy około sześciu milionów, działa w większości krajów świata.
Polska wspólnota jest młoda i niezbyt liczna. Na warszawskie spotkania, w których brałam udział, przychodziło od kilku do kilkudziesięciu osób; bahaici działają również w innych miastach; liczbę swoich wyznawców w Polsce szacują na około 400 osób.
Światowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumaris
Uniwersytet (wówczas pod nazwą Om Mandali) został założony w roku 1936 przez indyjskiego jubilera Dadę Lekhraja, zwanego później Brahma Babą. Brahma Baba jeszcze za życia przekazał kierowanie ruchem komitetowi dziewcząt, uznając, iż kobiety z racji swej natury mają predyspozycje do prowadzenia działalności wychowawczej. Obecnie funkcje dyrektorek Uniwersytetu pełnią Hinduski: Dadi Prakaszmani i Dadi Janki.
Główny ośrodek ruchu mieści się w Mount Abu w Indiach, zaś Międzynarodowe Biuro Koordynujące w Londynie. Wyznawcy szacują, iż Uniwersytet ma 600 tysięcy wyznawców w 87 krajach.
W Polsce aktywnie działa w ruchu ponad sto osób, niesystematycznych „studentów" jest znacznie więcej.
Doktryna ruchu mówi o reinkarnacji, prawie karmy i predestynacji: każdy ma przed sobą określoną liczbę wcieleń, tych samych w każdym wiecznie powtarzającym się cyklu. Człowiek, choć z natury jest duszą wieczną i doskonałą, ulega degradacji, podobnie jak świat, w którym żyje. W wieku największego zepsucia ingeruje Bóg, by przywrócić duszom oryginalny stan doskonałości i harmonii i umożliwić im w miarę bezbolesne przejście w rzeczywistość złotego wieku. Zaznają tego tylko niektóre dusze, ponieważ część z nich przyjmuje pierwsze wcielenie w wiekach późniejszych, gorszych.
By wkroczyć w złoty wiek - z przerwą na odpoczynek w domu dusz — trzeba się oczyścić poprzez cierpienie lub jogę (radża jogę, czyli jogę królewską); należy więc medytować, aby uniknąć cierpienia. Ta podstawowa praktyka Brahma Kumaris przywraca duszę do jej naturalnego stanu idealności, daje spokój, moc i szczęście. Wyznawcy Uniwersytetu wierzą w potęgę myśli i koncentrują się na nauczaniu siebie i innych, jak ją osiągnąć.
Obowiązkiem członków organizacji jest praktykowanie określonego dość szczegółowo stylu życia. Do wymogów, prócz systematycznie uprawianych medytacji, należą ścisły wegetarianizm, celibat, rygorystyczne praktyki higieniczne i dostosowanie się do specjalnego rozkładu dnia.
Instytut Wiedzy o Tożsamości Misja Czaitanii
Wyznawcy Misji Czaitanii nie przywiązują wagi do dat i liczb. Z publikacji wydanych w latach dziewięćdziesiątych (bez dat) dowiedzieć się możemy, iż założyciel Instytutu, Amerykanin Chris Butler (znany jako Jagad Guru), jest inicjowanym uczniem założyciela ISCON (Ruchu Hare Kryszna), Sri Baktivedanty Swamiego, i rozpoczął przyjmowanie uczniów „kilkanaście lat temu". Spotkać się też możemy ze stwierdzeniem, iż Instytut działa „w wielu państwach świata" (w Polsce kontakt z ruchem utrzymuje około tysiąca osób).
Nazwa Instytutu nawiązuje do misji Pana Czaitanii, inkarnacji Kryszny, który pojawił się na Ziemi pięćset lat temu, by nauczyć ludzi praktyki miłości do Boga poprzez śpiewanie Świętych Imion Boskich (tzw. ruch Sankirtan).
Członkowie Instytutu wierzą, iż poprzez ową praktykę, zwaną mantrowaniem, człowiek staje się prawdziwym wielbicielem Boga Kryszny i może dzięki temu wyzwolić się z koła wcieleń, wejść do duchowego raju i cieszyć się wieczną relacją miłosną z Kryszną oraz innymi duszami. Do medytacji służą wyznawcom specjalne korale medytacyjne - powinni wymantrować określoną liczbę „okrążeń" dziennie. Swą praktykę religijną członkowie ruchu nazywają bhakti jogą, czyli jogą miłości.
Istota ludzka jest wedle koncepcji Misji Czaitanii duszą, więzioną w materialnym ciele. Materia stanowi dla wyznawców Kryszny źródło wszelkiego zła, a folgowanie materialnym przyjemnościom i skłonnościom prowadzi do degradacji i wcielania się w niższe formy bytu, a tym samym do cierpienia. Należy się wyzbyć przywiązań do tego świata, ponieważ wyłącznie miłość Kryszny jest w stanie zaspokoić duszę i dać jej prawdziwe szczęście.
Wyznawcy powinni nie tylko medytować, lecz także i słuchać wykładów mistrzów duchowych — dźwięk ma bowiem transcendentną moc, powinni czytać święte pisma (głównym jest Bhagawadgita) i praktykować określony styl życia (całodzienny program rytualnego wielbienia Kryszny, ścisły wegetarianizm, zalecany celibat).
*
Fragment książki: Marta Zimniak-Hałajko - Raj oswojony. Antropologia nowych ruchów religijnych
Całą książkę można przeczytać na stronie Otwórz Książkę pod adresem:
http://otworzksiazke.pl/ksiazka/raj_oswojony/
© 2004-2011 
==>> WPROWADZENIE
Wersja do druku
Góra